اگر بخواهیم میراث چند هزار ساله انسان‌های باستان برای انسان‌های مدرن را درجه بندی کنیم قطعا استفاده عاقلانه از طبیعت جزء ۳ مولفه ارزشمندی است که ما در قرن بیست و یکم میراث دار خوبی برای آن نبودیم و کارنامه روشنی در این خصوص نداشتیم. توسعه و پیشرفت تکنولوژی در ۱۲۰ سال گذشته همان قدر که باعث رفاه و آرامش انسانها شده به همان میزان نیز شالوده ای از طمع و چپاول طبیعت را با خود به همراه داشته است.
طبق آخرین بررسی‌های کمیسیون آینده بشر سازمان ملل ۱۰ خطر بالقوه نسل گونه بشر و بسیاری از گونه‌های ارزشمند دیگر در کره خاکی را تهدید می‌کند که ۴ مورد آن به صورت مستقیم با محیط زیست و تغییرات اقلیمی مرتبط است و ۴ مورد دیگر نیز به صورت غیرمستقیم و تابعی از رفتارهای نادرست ما در قبال این کره خاکی است.
گزارش کمیسیون آینده بشر اذعان می‌کند که «انسانها از اواسط قرن بیستم به بعد صدمات گسترده به خود را افزایش داده‌اند. این روند در همه زمینه ها جمعیت، سیاست، جنگ،آب و هوا، آسیب به محیط زیست و فناوری به اوج خود رسیده است.» این گزارش در ادامه بیان می‌کند «بسیاری از سیستم‌هایی که انسان از آنها استفاده می‌کند مانند سیستم‌های غذایی، اقتصادی و انرژی باید دوباره بررسی، آزمایش و بهینه شوند.»
این اما اولین هشدار یک نهاد بین‌المللی مستقل در مورد مخاطرات طبیعی و تاثیر آن بر آینده حضور بشر بر روی این کره خاکی نیست. پیشتر نیز برخی از سازمان‌ها و نهادها از جمله سازمان جهانی محیط زیست و سازمان جهانی هواشناسی نسبت به روند تغیرات اقلیمی هشدار داده بودند و در آن به نقش منفی تولید گازهای گلخانه‌ای توسط شرکت‌های بزرگ صنعتی و توسعه دامداری اشاره کرده بودند.
روند به اصطلاح «سوراخ کردن کشتی» توسط بشر با اصلاح سیستماتیک در چند کشور توسعه یافته نمی تواند امیدوار کننده باشد این موضوع مقوله‌ای است که همه دولت‌ها باید برای تغییر آن به صورت حداکثری تلاش کنند.
کشور ما نیز در سال‌های اخیر به گونه‌ای درگیر با این موضوع بوده به طوریکه روند مهاجرت از اقلیم‌های کم برخوردار از منابع طبیعی و به ویژه آب به سمت عرض‌های شمالی با سیر صعودی روبه‌رو بوده است و با شدت گرفتن این تغییرات می‌تواند تندتر نیز شود. به همین خاطر لازم است دولت فعلی و دولت‌های آینده چاره‌ای روشن، علمی و بلندمدت برای این مشکل بیاندیشند.
استان اردبیل با قرار گرفتن در اقلیم نسبتا برخوردار از منابع طبیعی شاید در زمان حال مقصد این مهاجرت نباشد اما به یقین در آینده میان مدت با این موضوع دست و پنجه نرم خواهد کرد. اما به عقیده برخی از کارشناسان اقلیم شناسی استان روند تغیرات اقلیمی باعث تغییر محسوس آب‌و‌هوایی این استان نیز خواهد شد به طوریکه شاید در طی ۱۰ سال آینده جغرافیای طبیعی استان اردبیل از حالت سرد و مرطوب به سمت سرد و خشک و یا گرم و مرطوب حرکت کند.
در این موضوع بخصوص نباید منتظر ماند و دید که چه اتفاقی در آینده رقم می‌خورد. نکته‌ای که شاید بسیاری از کارشناسان و فعالان این حوزه از آن غافل هستند آموزش همگانی و اتکا به اقناع افکار عمومی برای هرچه مسوولیت پذیر تر شدن رفتار مردم است که باید مورد توجه بیشتر رسانه‌ها در سطح کشور و به ویژه استان اردبیل قرار گیرد.
باید این نکته را در نظر داشت که مخاطرات طبیعی و تمامی موضوعات مرتبط با محیط زیست و تغیرات اقلیمی به مانند موضوعات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ورزشی در برگیرنده یک بخش و یا اکثریت جامعه نیست بلکه عواقب ساده‌انگاری این موضوع می‌تواند آینده حیات بشر و تنوع زیستی را در کره زمین به خطر بیاندازد. دیگر در آن هنگام شاید پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها و قوی‌ترین نظام‌های اقتصادی دنیا نیز نتوانند حق حیات، این ارزشمندترین هدیه طبیعت به انسانها را حفظ کنند.
یادداشت:مسعود لاهوت